Polikistik over sendromu (PKOS), santral sinir sistemi, hipofiz, overler, adrenal bezler ve ekstra glandüler dokular arasında etkileşimlerin bozulmasına bağlı olarak, üretken yaşamın herhangi bir döneminde sıklıkla ortaya çıkabilen, kronik seyreden, gelecekte yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilen karmaşık bir hastalıktır. PKOS, kadınlarda sık görülen (%5-10) bir endokrin bozukluktur.
PKOS’lu kadınlarda android tip obezite sıkça görülmektedir. Hastalık tanısı konulan zayıf kadınların bile %70’inde android yağ dağılımı vardır. Yağ dokusunun bu dağılımı ile birlikte hiperinsülinemi, glukoz toleransında bozukluk, diabetes mellitus ve androjen yapım hızında artış görülmektedir.
PKOS’un obezite, menstrual siklus bozukluğu, hiperkolesterolemi, hirşutizm, cilt ve iştah sorunları, artmış kan glukoz düzeyi ve hormon dengesizliği gibi tipik semptomlarının beslenme tedavisi ile düzeldiği belirlenmiştir.
Diyet, egzersiz yapma alışkanlığı ve davranış tedavilerinin birlikte olduğu yaşam kalitesi ve yaşam şekli değişikliği tedavide uygulanacak ilk adımdır.
Beslenmenin fiziksel aktivite ile desteklenmesi, kilo kaybının daha etkili ve kalıcı olmasını
sağlar. Beslenme tedavisi ile fazla yağ dokusunun kaybı, fiziksel aktivite ile de, kas kitlesinin
kazanımı, hormonal dengesizliğe bağlı metabolik bozuklukların ortadan kalkmasına neden
olur. Ilımlı bir kilo kaybının bile, PCOS ile ilgili metabolik bozuklukların düzeltilmesinde etkili olduğu bulunmuştur. Kilo kaybı, insulin direncini, serum androjen konsantrasyonlarını, overlerin boyutunu ve over kistlerinin sayısını azaltır, ovülasyonu ve fertiliteyi arttırır, ayrıca plazma lipidlerini de düzeltir. PCOS’li obez kadınların sadece %5–10 oranında kilo kaybetmesi ile 6 ay içinde kadınların %55-100’ünde metabolik ve hormonal bozukluklarının düzeldiği belirtilmiştir.
Polikistik over sendromundaki beslenme tedavisinin esasını, basit karbonhidratların (tüm rafine gıdalar) kesilmesi ve kompleks karbonhidratlara ağırlık verilmesi oluşturmaktadır.
Özetle, PCOS tanısı alan kişilerin beslenmelerinin temel ilkesi; bol sebze, meyve, kurubaklagil ve rafine edilmemiş tahıl ve ekmek tüketiminin arttırılması, şeker ve şekerli tüm gıdaların hiç tüketilmemesidir. PCOS tanısı alan kadınlarda, hastalığın genel tablosunu düzeltmede sağlıklı beslenmenin yaşam tarzı haline getirilmesinin ilk seçenek olması gerektiği konusunda tüm otoriteler birleşmişlerdir.
Kaynak :
Polikistik Over Sendromu ve Beslenme, Beslenme ve Diyet Dergisi 2013:41(3), Bıyıklı ET ve ark.
Improving reproductive performance in overweight/obese women with effective weight management, R.J.Norman et al.
